هماهنگی چشم و دست در کودکان ، ادغام یکپارچه اطلاعات بصری با حرکات دقیق دست‌ها و بازوها است. این توانایی باورنکردنی مغز برای تبدیل آنچه می بینیم به اعمال هدایت شده است. این مهارت برای طیف وسیعی از کارهای روزمره، از گرفتن قاشق گرفته تا نوشتن، ورزش کردن، و حتی لباس پوشیدن، حیاتی است.
توسعه هماهنگی دست و چشم خیلی زود در زندگی آغاز می شود. در اینجا خلاصه ای از مراحل کلیدی آمده است:
دوران نوزادی (از تولد تا ۱۸ ماهگی): اساس هماهنگی چشم و دست در چند ماه اول گذاشته می شود. نوزادان با حرکات ابتدایی چشم شروع می کنند، به تدریج توانایی تثبیت روی اشیاء، ردیابی آنها و نزدیک کردن دستان خود را در یک خط وسط (در جلوی بدن) به دست می آورند. دستیابی و چنگ زدن به اسباب‌بازی‌ها به یک فعالیت اولیه تبدیل می‌شود و توانایی آنها در قضاوت فاصله و کنترل حرکات دست را بهبود می‌بخشد.
دوران نوپایی (۱۸ ماهگی تا ۳ سالگی): این دوره شاهد یک جهش چشمگیر در هماهنگی چشم و دست است. کودکان نوپا در دستکاری اشیاء، ساختن برج با بلوک، ورق زدن کتاب ها و تلاش برای نوشتن مهارت بیشتری پیدا می کنند. مهارت های پرتاب و گرفتن آنها شروع به ظهور می کند، اگرچه ممکن است دقت کافی نباشد!
پیش دبستانی (۳ تا ۵ سال): با پیچیده تر شدن مهارت های حرکتی ظریف، هماهنگی دست و چشم نیز پیچیده تر می شود. اکنون کودکان پیش دبستانی می توانند یک مداد را با گرفتن مناسب در دست بگیرند، در فعالیت های برش کاری شرکت کنند و در بازی های پیچیده تری مانند پرتاب توپ به جلو و عقب شرکت کنند. حرکات دست آنها دقیق تر و کنترل شده تر می شود.
سن مدرسه (۶ سال به بعد): در سن مدرسه، هماهنگی چشم و دست به خوبی برقرار است. بچه‌ها می‌توانند منظم بنویسند، در ورزش‌هایی شرکت کنند که نیاز به حرکات دقیق دارند (به گرفتن توپ بیس‌بال فکر کنید!)، و در پروژه‌های هنری دقیق شرکت کنند. با این حال، پالایش در دوران کودکی و حتی در بزرگسالی ادامه دارد.
بیشتر بخوانید : اختلال پردازش حسی
اهمیت هماهنگی چشم و دست در کودکان
هماهنگی قوی دست و چشم به طرق مختلف بر زندگی کودک تأثیر می گذارد:
- رشد فیزیکی: به کودکان اجازه می دهد تا محیط خود را کشف کنند، با خیال راحت در محیط اطراف خود حرکت کنند و در فعالیت های بدنی شرکت کنند.
- مهارت‌های حرکتی ظریف: هماهنگی دست و چشم با مهارت‌های حرکتی ظریف، که حرکات کوچک دست‌ها و انگشتان است، دست به دست هم می‌دهد. آنها با هم کارهایی مانند نوشتن، بستن دکمه های لباس و استفاده از ظروف را امکان پذیر می کنند.
- رشد شناختی: فعالیت‌هایی که هماهنگی چشم و دست را بهبود می‌بخشند، اغلب مهارت‌های شناختی مانند حل مسئله، آگاهی فضایی و تمرکز را تحریک می‌کنند.
- عزت نفس: تسلط بر کارهایی که نیاز به هماهنگی دست و چشم دارند، می تواند اعتماد به نفس و احساس موفقیت کودک را تقویت کند.
در حالی که رشد در کودکان متفاوت است، علائم خاصی ممکن است نشان دهنده تاخیر در هماهنگی دست و چشم باشد:
- مشکل در گرفتن یا دستکاری اشیا
- حرکات ناشیانه و افتادن مکرر اشیا
- مهارت های پرتاب و گرفتن متناقض
- مشکل در رنگ آمیزی درون خطوط یا در دست گرفتن صحیح مداد
- مشکل در شرکت در ورزش یا بازی هایی که نیاز به هماهنگی دست و چشم دارند
فعالیت هایی برای تقویت هماهنگی
خبر خوب این است که هماهنگی دست و چشم در کودکان را می توان از طریق بازی و فعالیت های جذاب تقویت و بهبود بخشید. در اینجا چند ایده برای گروه های سنی مختلف آورده شده است:
نوزادان:
زمان شکم – فرصت هایی را برای دستیابی به اسباب بازی ها و ضربه زدن به آنها فراهم می کند.
موبایل و اسباب بازی با کنتراست بالا – ردیابی بصری را تشویق می کند.
گرفتن و تکان دادن جغجغه ها – کنترل دست را توسعه می دهد.
کودکان نوپا:
ساختمان با بلوک – استدلال فضایی و هماهنگی چشم و دست را تقویت می کند.
بازی با مرتب کننده های شکل – حل مسئله و مهارت های حرکتی ظریف را بهبود می بخشد.
آواز خواندن با حرکات دست – حرکت را با یادگیری شنیداری ترکیب می کند.
پیش دبستانی ها:
بازی گرفتن – مهارت های پرتاب و گرفتن را توسعه می دهد.
مهره های رشته ای – مهارت و تمرکز دست را بهبود می بخشد.
انجام فعالیت های خمیر و خاک رس – خلاقیت و مهارت های حرکتی ظریف را تشویق می کند.
سن مدرسه:
انجام ورزش هایی مانند بسکتبال یا فوتبال – هماهنگی دست و چشم و مهارت های حرکتی درشت را بهبود می بخشد.
درگیر شدن در پازل ها و بازی های رومیزی – حل مسئله و توجه بصری را تقویت می کند.
یادگیری نواختن یک آلت موسیقی – هماهنگی و تمرکز را افزایش می دهد.
