دیر صحبت کردن کودکان، که به عنوان تاخیر در ظهور زبان نیز شناخته می‌شود، یک نگرانی رایج در میان والدین است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که کودک در مقایسه با همسالان خود، دیرتر از موعد مقرر شروع به صحبت کردن می‌کند یا دایره لغات محدودتری دارد.
تشخیص زودهنگام علت دیر صحبت کردن کودکان و ارائه مداخلات مناسب بسیار مهم است. اگر والدین نگران رشد گفتار و زبان کودک خود هستند، باید با پزشک متخصص اطفال یا یک متخصص گفتاردرمانی کودکان مشورت کنند. متخصصان می‌توانند با انجام ارزیابی‌های جامع، علت تاخیر را تشخیص داده و برنامه‌های مداخله‌ای مناسب را طراحی کنند. مداخلات زودهنگام می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های زبانی خود را بهبود بخشند و از مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری کنند.
دلایل دیر صحبت کردن کودکان
۱٫ مشکلات شنوایی
شنوایی نقش اساسی در یادگیری زبان دارد. کودکان از طریق شنیدن صداها و کلمات محیط اطراف خود، زبان را فرا می گیرند. هرگونه اختلال در شنوایی می‌تواند این فرآیند را مختل کرده و منجر به تاخیر در صحبت کردن شود.
- کم شنوایی مادرزادی: برخی از کودکان با کم شنوایی متولد می‌شوند. این کم شنوایی می‌تواند خفیف، متوسط، شدید یا عمیق باشد و بر توانایی کودک در شنیدن و درک صداها تأثیر بگذارد.
- عفونت‌های گوش میانی (اوتیت میانی): عفونت‌های مکرر گوش میانی، به ویژه اگر به طور مزمن ادامه یابند، می‌توانند منجر به تجمع مایع در گوش شده و شنوایی موقت یا دائمی را مختل کنند. این امر می‌تواند یادگیری و تولید صداها و کلمات را برای کودک دشوار سازد.
۲٫ اختلالات دهانی-حرکتی
برای صحبت کردن، هماهنگی پیچیده‌ای از عضلات لب‌ها، زبان، فک و کام مورد نیاز است. اختلالات دهانی-حرکتی می‌توانند بر توانایی کودک در کنترل و هماهنگی این عضلات تأثیر گذاشته و منجر به دیر صحبت کردن کودکان شوند.
- آپراکسی دوران کودکی: این یک اختلال عصبی-حرکتی است که بر توانایی کودک در برنامه‌ریزی و تولید حرکات لازم برای صحبت کردن تأثیر می‌گذارد. کودکان مبتلا به آپراکسی ممکن است در تولید صداها و کلمات مشکل داشته باشند، حتی اگر عضلات آن‌ها ضعیف نباشند.
- دیزآرتری: این وضعیت ناشی از ضعف یا مشکل در کنترل عضلات مورد استفاده در گفتار است. دیزآرتری می‌تواند ناشی از شرایط مختلفی مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی یا آسیب مغزی باشد. گفتار در کودکان مبتلا به دیزآرتری ممکن است آهسته، نامفهوم یا با تلاش زیاد همراه باشد.
- آنکیلوگلوسیا (زبان گره خورده): در این وضعیت، یک نوار بافتی کوتاه و ضخیم (فرنولوم زبانی) زیر زبان را به کف دهان متصل می‌کند و حرکت زبان را محدود می‌سازد. در برخی موارد، این محدودیت می‌تواند بر تولید برخی صداها تأثیر بگذارد.
۳٫ اختلالات رشدی و عصبی
برخی از اختلالات رشدی و عصبی می‌توانند با تاخیر در رشد گفتار و زبان همراه باشند.
- ناتوانی ذهنی: کودکانی که دارای ناتوانی ذهنی هستند، ممکن است در تمام زمینه‌های رشدی، از جمله گفتار و زبان، تاخیر داشته باشند. شدت تاخیر معمولاً با درجه ناتوانی ذهنی مرتبط است.
- اختلال طیف اوتیسم (ASD): تاخیر در گفتار و زبان یکی از علائم رایج ASD است. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است علاقه کمتری به تعامل اجتماعی و ارتباط برقرار کردن از طریق زبان نشان دهند و الگوهای غیرمعمولی در رشد زبانی داشته باشند.
- فلج مغزی: این یک اختلال حرکتی است که ناشی از آسیب به مغز در دوران بارداری، زایمان یا اوایل کودکی است. فلج مغزی می‌تواند بر عضلات مورد استفاده در گفتار تأثیر گذاشته و منجر به تاخیر و مشکلات گفتاری شود.
- سندرم داون: این یک اختلال ژنتیکی است که با ویژگی‌های جسمی خاص و تاخیر در رشد، از جمله رشد گفتار و زبان، همراه است.
۴٫ اختلالات خاص زبان
در برخی موارد، تاخیر در صحبت کردن ممکن است ناشی از یک اختلال خاص زبان باشد که در آن کودک در یادگیری و استفاده از زبان مشکل دارد، در حالی که سایر جنبه‌های رشدی او طبیعی است.
- اختلال زبان بیانی: کودکانی که به این اختلال مبتلا هستند، در بیان افکار و ایده‌های خود به صورت کلامی مشکل دارند. آن‌ها ممکن است دایره لغات محدودی داشته باشند و در ساختن جملات مشکل داشته باشند.
- اختلال زبان دریافتی-بیانی مختلط: در این اختلال، کودک هم در درک زبان (دریافتی) و هم در بیان زبان (بیانی) مشکل دارد. آن‌ها ممکن است در فهمیدن دستورالعمل‌ها و سؤالات و همچنین در بیان افکار خود دچار مشکل باشند.
۵٫ عوامل محیطی و محرک
محیطی که کودک در آن رشد می‌کند و میزان تعاملات زبانی که تجربه می‌کند، نقش مهمی در رشد گفتار و زبان او دارد.
- کمبود تحریک زبانی: کودکانی که در معرض زبان کافی قرار نمی‌گیرند یا فرصت‌های کمی برای تعاملات کلامی دارند، ممکن است در رشد گفتار و زبان تاخیر داشته باشند. صحبت نکردن با کودک، نخواندن برای او و عدم تشویق او به صحبت کردن می‌تواند منجر به این تاخیر شود.
- محرومیت روانی-اجتماعی: در موارد نادر، غفلت یا سوءاستفاده می‌تواند منجر به تاخیر در تمام زمینه‌های رشدی، از جمله گفتار و زبان شود.
۶٫ عوامل خانوادگی و ژنتیکی
سابقه خانوادگی تاخیر در صحبت کردن یا سایر اختلالات زبانی می‌تواند خطر تاخیر در کودک را افزایش دهد. عوامل ژنتیکی نیز ممکن است در برخی موارد نقش داشته باشند.
سابقه خانوادگی: اگر والدین یا خواهر و برادرهای کودک سابقه تاخیر در صحبت کردن داشته باشند، احتمال تاخیر در کودک نیز بیشتر است.
عوامل ژنتیکی: تحقیقات نشان داده است که برخی ژن‌ها ممکن است در رشد زبان نقش داشته باشند و تغییرات در این ژن‌ها می‌تواند منجر به اختلالات زبانی شود.
۷٫ سایر عوامل دیر صحبت کردن کودکان
علاوه بر عوامل ذکر شده، برخی عوامل دیگر نیز می‌توانند در تاخیر صحبت کردن کودکان نقش داشته باشند.
- نارس بودن: نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند، ممکن است در تمام زمینه‌های رشدی، از جمله گفتار و زبان، تاخیر داشته باشند.
- دوقلو یا چندقلو بودن: دوقلوها و چندقلوها ممکن است به دلیل توجه کمتر فردی و تعاملات زبانی متفاوت، دیرتر از تک فرزندان شروع به صحبت کردن کنند.
- قرار گرفتن در معرض چند زبان: کودکانی که در معرض چند زبان قرار دارند، ممکن است در ابتدا کندتر از کودکانی که فقط یک زبان یاد می‌گیرند، شروع به صحبت کردن کنند. با این حال، اکثر این کودکان در نهایت به مهارت‌های زبانی مناسب با سن خود در هر دو زبان دست می‌یابند.
