اختلال پردازش حسی (SPD) که به عنوان اختلال عملکرد یکپارچگی حسی نیز شناخته می شود، وضعیتی است که در آن مغز در دریافت و پاسخ به اطلاعاتی که از طریق حواس می آید، مشکل دارد. این می تواند منجر به چالش هایی در پردازش ورودی های حسی شود که ممکن است منجر به علائم و مشکلات مختلف در عملکرد روزانه شود.
علائم اختلال پردازش حسی
- حساسیت بیش از حد (بیش از حد پاسخگویی): افراد ممکن است بیش از حد به محرک های حسی مانند صداهای بلند، نورهای روشن، بافت های خاص یا بوهای شدید حساس باشند. این حساسیت می تواند منجر به ناراحتی، اضطراب یا حتی درد فیزیکی شود.
- حساسیت بیش از حد (کم پاسخ): از طرف دیگر، برخی از افراد ممکن است حساسیت کمتری نسبت به ورودی حسی داشته باشند. آنها ممکن است به دنبال تجربیات حسی شدید باشند یا در مشاهده برخی محرک‌های حسی مشکل داشته باشند، که می‌تواند بر توانایی آنها در تشخیص خطرات یا واکنش مناسب به محیط تأثیر بگذارد.
- رفتار جستجوی حسی: برخی از افراد ممکن است فعالانه به دنبال تحریک حسی باشند و رفتارهایی مانند تکان خوردن، چرخیدن یا پریدن داشته باشند. آنها همچنین ممکن است به دنبال بافت ها یا احساسات خاصی برای راحتی یا تحریک باشند.
- مشکل در مهارت های حرکتی: SPD می تواند بر هماهنگی حرکتی و مهارت های حرکتی ظریف تأثیر بگذارد، فعالیت هایی مانند نوشتن، بستن بند کفش یا گرفتن توپ می تواند برای آن ها چالش برانگیز باشد.
- مشکلات اجتماعی و عاطفی: کودکان مبتلا به SPD ممکن است در موقعیت های اجتماعی مشکل داشته باشند، با تنظیم احساسات مبارزه کنند، یا مسائل رفتاری را به دلیل بار حسی یا ناراحتی نشان دهند.
علل و عوامل خطر
علت دقیق SPD به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که مربوط به پردازش حسی غیر معمول در مغز است. برخی از عواملی که ممکن است در توسعه SPD نقش داشته باشند عبارتند از:
ژنتیک: ممکن است یک جزء ژنتیکی در SPD وجود داشته باشد، زیرا اغلب در خانواده ها وجود دارد.
تولد نارس یا وزن کم هنگام تولد: تولد نارس یا وزن کم هنگام تولد با افزایش خطر مشکلات پردازش حسی همراه است.
عوامل عصبی: تفاوت در ساختار یا عملکرد مغز، مانند اتصالات عصبی غیر طبیعی یا عدم تعادل انتقال دهنده های عصبی، ممکن است در SPD نقش داشته باشد.
عوامل محیطی: تجربیاتی مانند ضربه، استرس مزمن، یا قرار گرفتن در معرض سموم در طول دوره های بحرانی رشد ممکن است بر توانایی های پردازش حسی تأثیر بگذارد.
تشخیص SPD می تواند چالش برانگیز باشد، زیرا علائم مشترک با سایر اختلالات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم (ASD) و اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) دارد. ارزیابی جامع توسط یک تیم چند رشته ای، از جمله کاردرمانگران، روانشناسان، و سایر متخصصان حوزه کودکان، اغلب برای ارزیابی دقیق مشکلات پردازش حسی ضروری است.
درمان اختلال پردازش حسی
رویکردهای درمانی مختلفی با هدف مدیریت علائم و بهبود توانایی های عملکردی وجود دارد. برنامه های درمانی معمولاً بر اساس نیازها و چالش های خاص هر فرد شخصی سازی می شوند. برخی از روش های درمانی رایج عبارتند از:
درمان یکپارچه‌سازی حسی: این درمان شامل فعالیت‌ها و تمرین‌های ساختاری است که برای کمک به پردازش و پاسخ بهتر به ورودی‌های حسی به افراد طراحی شده‌اند. ممکن است شامل فعالیت هایی مانند تاب خوردن، پریدن، یا تحریک لمسی برای کمک به تنظیم پردازش حسی باشد.
اصلاحات محیطی: ایجاد تنظیمات در محیط فرد برای کاهش بار حسی یا ناراحتی می تواند مفید باشد. این ممکن است شامل ایجاد فضاهای آرام، استفاده از هدفون های حذف کننده نویز یا تهیه مواد سازگار با حس باشد.
کاردرمانی: کاردرمانگران با کمک به افراد در توسعه مهارت‌های زندگی روزمره مانند مراقبت از خود، مهارت‌های حرکتی ظریف و تنظیم حسی، نقش مهمی در درمان اختلال پردازش حسی دارند.
رفتاردرمانی: تکنیک‌های شناختی-رفتاری ممکن است برای کمک به افراد در مدیریت اضطراب، تنظیم احساسات و توسعه راهبردهای مقابله با چالش‌های حسی استفاده شود.
آموزش والدین و مراقبان: آموزش والدین و مراقبان در مورد این اختلال و ارائه راهبردهایی برای حمایت از نیازهای حسی فرزندشان می تواند مفید باشد.
